Educatie

ALGEMEEN

Qua educatiebeleid kent de Dopingautoriteit een duidelijk verschil tussen topsport (georganiseerde sport) en fitness (anders-georganiseerde sport). Binnen de topsport geldt een dopingreglement. De Dopingautoriteit mag op basis van dit reglement dopingcontroles uitvoeren. Binnen fitness is dat niet het geval. Dit vereist dus een andere aanpak. Daarnaast heeft de Dopingautoriteit de taak om het algemeen publiek van informatie te voorzien.

IMPACT CORONAPANDEMIE

De coronapandemie heeft in 2022 nog deels impact gehad op de uitvoering van het educatiebeleid. Dit was met name het geval tijdens de eerste helft van het jaar. Desalniettemin waren de hoeveelheid en aard van de verschillende educatieactiviteiten in 2022 weer vergelijkbaar met de situatie vóór de coronapandemie.

TOPSPORT

De doelstelling voor topsport is: het voorkómen van onbewuste en bewuste dopingovertredingen in de Nederlandse sport.

De drie belangrijkste doelgroepen binnen de topsport zijn:

• Topsporters
• Sportbegeleiders
• Sportbonden

Topsporters

Om talenten in ongeveer acht jaar voor te bereiden op de wereldtop, heeft de Dopingautoriteit – in samenspraak met NOC*NSF - de Doorlopende Leerlijn Schone Sport ontwikkeld. Deze leerlijn beschrijft welke kennis, vaardigheden en houding nodig zijn voor dopingvrije sport. De leerlijn is onderdeel van het Nationaal Educatieprogramma.

Fysieke educatiesessies

Aansluitend op de leerlijn heeft de Dopingautoriteit drie verschillende educatiemodules voor sporters ontwikkeld: Brons, Zilver en Goud. Brons is bedoeld als de eerste module en is echt een introductie van het onderwerp doping. Zilver is meer gericht op het oefenen van vaardigheden, zoals het controleren van geneesmiddelen en voedingssupplementen. Tijdens Goud behandelen de sporters tenslotte whereabouts en lastige dopingdilemma’s waar ze tijdens hun carrière tegenaan kunnen lopen. Bijvoorbeeld vermoedens van dopinggebruik door een teamgenoot, of het gebruik van toegestane geneesmiddelen puur en alleen om beter te presteren.

In 2022 heeft de Dopingautoriteit in totaal 69 educatiesessies verzorgd voor in totaal circa 1290 topsporters. 8 sessies vonden online plaats via Microsoft Teams of een vergelijkbaar programma. De rest vond fysiek plaats. Dit zijn meer educatiesessies dan vorig jaar, maar minder dan in de jaren voor de coronapandemie. Het verschil is echter wel aanzienlijk kleiner geworden.

E-learningplatform

Naast fysieke sessies heeft de Dopingautoriteit ook e-learningmodules voor de sporters. In 2022 zijn er in totaal 6.042 modules afgerond. Dit is meer dan in 2021 (5.180) en 2020 (3.304).

De gebruikers van het e-learningplatform wordt aan het einde van een e-learningmodule gevraagd de module te beoordelen met een cijfer (1-10). De e-learningmodules zijn als volgt beoordeeld: Brons 8.0, Zilver 7.8 en Goud 7.7.

In 2022 is het e-learningplatform doorontwikkeld. Onder andere de front-end is opnieuw ontwikkeld en opgebouwd. Ook is er een begin gemaakt aan het updaten van het versiebeheer.

Video’s

In 2022 is de educatievideo over whereabouts aangepast. Dit was ter voorbereiding op de uitbreiding van de hoeveelheid testing pools van de Dopingautoriteit per 1 januari 2023 (van één naar twee testing pools). Ook zijn er kleine aanpassingen gemaakt aan de dopingcontrolevideo’s.

Dopingwaaier App

De Dopingwaaier App bestaat sinds eind 2013. De app is gemaakt voor iOS en Android. Ook is er een responsive website. Via de Dopingwaaier App kunnen sporters en begeleiders onder andere hun geneesmiddelen en voedingssupplementen controleren, de belangrijkste dopingregels nalezen en de dopingcontroleprocedure bekijken. In 2022 werd de app circa 4.150 maal gedownload (2021 circa 3.600 maal). Het totaal aantal downloads was eind 2022 ongeveer 45.000. De Dopingwaaier App wordt continu actueel gehouden. Ook wordt de app doorlopend gepromoot, onder meer via educatiesessies, verschillende websites, diverse artikelen, z-cards en posters.

Be PROUD

Be PROUD is een initiatief van de Dopingautoriteit en richt zich op het versterken van de juiste sportwaarden. Het programma is opgezet in samenwerking met NOC*NSF, (ex-)topsporters en trainers/coaches en is in de zomer van 2018 van start gegaan. Sporters, familie, coaches, medische begeleiders, bondsmedewerkers en andere sportfanaten worden opgeroepen om zich aan te sluiten bij Be PROUD. Dit kan als supporter maar ook als ambassadeur. Sportorganisaties hebben bovendien de mogelijkheid om partner te worden. Zo ontstaat een groot en krachtig team dat trots is op schone sport. Het programma Be PROUD heeft een eigen website en social media accounts op Instagram, Facebook, Twitter en YouTube.

In 2022 zijn er drie nieuwe Be PROUD ambassadeurs bij gekomen: Liesette Bruinsma, Jordy Beekwilder en Guy Mendes de Leon. In totaal heeft Be PROUD nu 15 ambassadeurs. Met de nieuwe ambassadeurs zijn in 2022 ambassadeursvideo’s gemaakt. Ook is er een ambassadeursvideo gemaakt met één bestaande ambassadeur (Eva Voortman).

De ambassadeurs zijn: Liesette Bruinsma (para-zwemmen), Jordy Beekwilder (kickboksen), Guy Mendes de Leon (bridge), Eva Voortman (softbal), Margriet Bergstra (judo), Rogier Hofman (hockey), Sophie Souwer (roeien), Steve Wijler (handboogschieten), Epke Zonderland (turnen), Jessica Schilder (atletiek), Jetze Plat (handbiken/paratriathlon), Kai Verbij (schaatsen), Madelein Meppelink (beachvolleybal), Vince Rooi (honkbal) en Ran Faber (korfbal).

Het aantal aangesloten organisaties (Be PROUD partners) stond aan het eind van 2022 op 40. Het aantal supporters groeide van 1.495 naar 1.780. Ter promotie van Be PROUD zijn in 2022 bidons, flesjes handgel en handdoeken uitgegeven.

Outreach-events

Bij een outreach-event staat de Dopingautoriteit met een stand bij een sportevenement om daar aandacht te vragen voor Be PROUD en algemene informatie te verstrekken aan grote groepen topsporters en sportbegeleiders. In 2022 is er één outreach-event gehouden: het congres Blijf je stil of praat je erover? van Centrum Veilige Sport Nederland op 31 mei. Tijdens dit outreach-event zijn er 9 Be PROUD ansichtkaarten verstuurd..

Nederlands Zekerheidssysteem Voedingssupplementen Topsport (NZVT)

Voedingssupplementen kunnen dopingstoffen bevatten. Dit staat vaak niet op het etiket vermeld. Het gebruik van voedingssupplementen is daarmee een risico voor topsporters. Het kan namelijk leiden tot een positieve uitslag van een dopingcontrole. In reactie op dit risico heeft de Dopingautoriteit in 2003 het Nederlands Zekerheidssysteem Voedingssupplementen Topsport (NZVT) opgezet. Het systeem biedt fabrikanten van voedingssupplementen de mogelijkheid om tegen betaling hun supplementen te laten controleren. De ‘schoon bevonden’ product-batchcombinaties komen in de NVZT-database. In 2021 is het vernieuwde NZVT-systeem in gebruik genomen. Sindsdien nemen de NPN en de Dopingautoriteit alle rollen op zich (fabrikant, LGC, NPN, Dopingautoriteit en Wageningen Food Safety Research). Later worden andere partijen geleidelijk aan ook actief in het nieuwe systeem.

In 2022 zijn in totaal 345 NZVT-certificaten afgegeven (voor 429 product-batch combinaties). In totaal stonden er op 31 december 2022 1145 product-batchcombinaties op de NZVT-website, verdeeld over 360 producten, 60 merken en 16 inhoudelijke categorieën. In 2022 zijn er 3 batches afgekeurd omdat er dopinggeduide stoffen in werden aangetroffen.

Sportbegeleiders

Naast sporters is er de afgelopen jaren steeds meer aandacht voor de sportbegeleiders. Onder deze groep vallen vooral de trainer-coaches, maar onder andere ook sportartsen, sportfysiotherapeuten, sportdiëtisten en ouders.

Fysieke educatiesessies

In 2022 zijn er in totaal 15 educatiesessies verzorgd voor circa 260 sportbegeleiders: 120 trainer-coaches en 140 overige begeleiders. Eén educatiesessie vond online plaats via Microsoft Teams of een vergelijkbaar programma. Zeven van de 15 educatiesessies waren voor trainer-coaches en acht voor andere groepen begeleiders.

De trainer-coach educatiesessies worden gegeven aan de hand van de Doorlopende Leerlijn Schone Sport voor trainer-coaches. Binnen deze leerlijn heeft de Dopingautoriteit drie verschillende educatiemodules ontwikkeld: Trainer-Coach 3, Trainer-Coach 4 en Trainer-Coach 5 (ook wel Mastercoach genoemd). De educatiemodules sluiten aan op de opleidingsstructuur van de Kwalificatiestructuur Sport. In 2022 zijn alle zeven de educatiesessies voor trainer-coaches op deze manier verzorgd. De acht educatiesessies voor andere groepen begeleiders waren maatwerk. Sinds begin 2021 is er ook een Doorlopende Leerlijn Schone Sport voor ouders. Deze leerlijn bestaat uit twee educatieniveaus, namelijk Ouders Basis en Ouders Gevorderd. In 2022 zijn er vier educatiesessies specifiek voor ouders verzorgd.

E-learningplatform

Ook voor de sportbegeleiders heeft de Dopingautoriteit e-learningmodules ontwikkeld. In 2022 zijn er in totaal 1.743 modules afgerond.

De e-learningmodules zijn door de gebruikers beoordeeld met een gemiddeld cijfer van: Trainer-Coach 3 8.0, Trainer-Coach 4 8.0, Trainer-Coach 5 8.1, Ouders Basis 8.1, Ouders Gevorderd 8.2, (Para)medische begeleiders 8.0 en Sportbestuurders en –officials 8.3.

Sportbonden

Ook de sportbonden zijn een belangrijke doelgroep voor de Dopingautoriteit. De sportbonden staan het dichtst bij de topsporters en de sportbegeleiders. De Dopingautoriteit onderhoudt doorlopend contact met de sportbonden.

Bijeenkomst sportbonden

Op 4 oktober 2022 is voor de dertiende keer de Support Schone Sport bijeenkomst (voorheen Bondenbijeenkomst/ bijeenkomst Samen tegen doping) georganiseerd. Er waren in totaal 51 aanwezigen. De deelnemers waren vertegenwoordigers van sportbonden, TeamNL centra en overige topsportorganisaties. Het doel van de jaarlijkse bijeenkomst is om de aanwezigen bij te praten over de ontwikkelingen op antidopinggebied, voornamelijk op het gebied van educatie. De deelnemers beoordeelden de bijeenkomst gemiddeld met een 7.9.

Implementatiegesprekken Nationaal Educatieprogramma

Met de sportbonden hebben er gesprekken plaatsgevonden over het implementeren van het Nationaal Educatieprogramma. Van de 58 topsportbonden met een dopingreglement hebben er tot en met 2022 55 gesprekken plaatsgevonden (95%), waarbij er evenveel implementatieplannen zijn opgesteld. Ook hebben er gesprekken plaatsgevonden met één sportbond met een dopingreglement (KWbN) en met NOC*NSF. Per kwartaal hebben de topsportbonden de cijfers van het aantal fysieke educatiesessies en het aantal gevolgde e-learningmodules door leden van de topsportbond ontvangen.

Olympische en Paralympische Spelen

Met NOC*NSF was afgesproken dat alle sporters en begeleiders die naar de Olympische of Paralympische Winterspelen gingen de volgende e-learningmodules dienden af te ronden:

• Sporters: Goud
• Sporttechnische begeleiders: Trainer-Coach 5
• (Para)medische begeleiders: (Para)medische begeleiders

Certificaten verkregen via een andere NADO, International Federatie of WADA werden ook geaccepteerd.

In totaal hebben 69% van de sporters en 38% van de begeleiders die deelnamen aan de Olympische Winterspelen en 100% van de sporters en 90% van de begeleiders (slechts 1 niet) die deelnamen aan de Paralympische Winterspelen aan de verplichting voldaan.

FITNESS

De doelstelling voor fitness (anders georganiseerde sport) is: het voorkómen dan wel ontmoedigen van bewust én onbewust dopinggebruik door sporters in de Nederlandse fitnesscentra. Daarnaast wordt er ook aandacht besteed aan harm reduction. Dit is het verminderen van gezondheidsrisico’s bij dopinggebruik.

Binnen fitness richt de Dopingautoriteit zich vooral op de mensen in de fitnesscentra. Dit zijn de fitnessers zelf, maar ook de fitnessinstructeurs (die we vooral bereiken via de diverse fitnessopleidingen) en de eigenaren. De communicatie richting deze doelgroep doet de Dopingautoriteit vanuit het programma Eigen Kracht. Alleen het boek Doping, de nuchtere feiten wordt niet onder Eigen Kracht maar direct onder het merk Dopingautoriteit uitgegeven.

Eigen Kracht

In Nederland doen drie miljoen mensen aan fitness. Daarmee is fitness in Nederland de populairste sportieve activiteit. Uit onderzoek blijkt echter dat 8,2% van de fitnessers dopingmiddelen gebruikt. Dit mag in principe, want ze zijn niet gebonden aan een dopingreglement. Gebruik van dopingmiddelen blijft echter wel schadelijk voor de gezondheid en het gebruik schaadt ook het imago van de fitnessbranche zelf. Het is dus wenselijk het dopinggebruik in fitnesscentra te verminderen. Daarom heeft de Dopingautoriteit speciaal voor deze doelgroep het educatieprogramma Eigen Kracht opgezet. Via Eigen Kracht informeert de Dopingautoriteit over de risico's van gebruik van anabole steroïden en andere dopingmiddelen en biedt uitgebreid informatie over gezonde alternatieven om op Eigen Kracht gespierder of slanker te worden. Hierdoor wordt meer kennis en bewustzijn gecreëerd. Ook worden de waarden en normen van het sporten op Eigen Kracht versterkt.

Eigen Kracht website

Centraal voor het programma staat de Eigen Kracht-website. Op de site is objectieve, overzichtelijke en praktisch toepasbare informatie te vinden over clean en effectief spiermassa opbouwen én over een verantwoorde manier van afslanken. Tevens wordt er objectieve informatie gegeven over diverse soorten dopinggeduide middelen en de bijwerkingen. Ook het dopingrisico van voedingssupplementengebruik komt aan bod. De website van Eigen Kracht bestaat inmiddels meer dan 20 jaar en bevat ruim 1.000 webberichten en artikelen.

In 2022 zijn er in totaal 78 inhoudelijke nieuwsberichten op de site geplaatst, geschreven door drie externe (inhoudelijke/journalistieke) experts uit de fitness/bodybuildingbranche en door eigen educatiemedewerkers.

Social media

In 2022 zijn er in totaal 78 inhoudelijke nieuwsberichten op de site geplaatst, geschreven door drie externe (inhoudelijke/journalistieke) experts uit de fitness/bodybuildingbranche en door eigen educatiemedewerkers.

Eigen Kracht Challenge

Voor de Eigen Kracht Challenge zijn in 2022 vier sporters voor vier Eigen Kracht Doelen zes maanden lang begeleid door twee ervaren personal trainers. Maandelijks waren er verschillende thema’s: introductie, training, voeding, herstel, motivatie, supplementen en eindresultaat. Hierover zijn video’s gemaakt. In webberichten op www.eigenkracht.nl en vlogs van de sporters en hun coaches werd tussentijds over hun ervaringen bericht. De Eigen Kracht Challenge was ook te volgen op de social media kanalen van Eigen Kracht.

Social media

Via de eigen social-mediakanalen op Facebook en Instagram zijn naast de 78 webberichten nog 75 korte berichten verschenen. Het totaal aantal posts voor Eigen Kracht kwam daarmee op 153.

Eigen Kracht dag

Op 11 december 2022 werd de Eigen Kracht dag gehouden. Op het programma stonden onder meer het effect van social media op supplementen, doping en zelfbeeld, de grenzen van spierhypertrofie en twee intense workshops: glute-training en Tiktaaliktraining. Er waren 43 deelnemers. Deze waardeerden de dag gemiddeld met een 8.7. De locatie was het Van der Valk hotel in Utrecht.

Boek ‘Eigen Kracht’

Eind 2018 heeft de Dopingautoriteit het Eigen Kracht boek geheel herschreven. Het boek sluit aan op de website van Eigen Kracht en op de Supplementenwijzer App. Het boek werd ook in 2022 continu gepromoot, via de website en bij bijeenkomsten. In 2022 zijn van het boek circa 260 exemplaren verkocht.

Supplementenwijzer App

In augustus 2017 heeft de Dopingautoriteit onder de vlag van Eigen Kracht de Supplementenwijzer App gelanceerd. Het afgelopen decennium is de markt voor sportvoedingssupplementen explosief gegroeid. Bijna 60% van de fitnessers in Nederland gebruikt supplementen. Ook topsporters gebruiken veel supplementen. De gratis Supplementenwijzer App helpt sporters op bewuste en kritische wijze met supplementen om te gaan. Hart van de app is een bespreking en beoordeling van meer dan 3.000 ingrediënten.

De app is in een jaar tijd circa 4.800 maal gedownload. In 2022 zijn er circa 10 profielen toegevoegd of aangepast op basis van nieuwe inzichten.

Gastlessen en bijeenkomsten

In 2022 zijn er acht gastlessen verzorgd bij fitnessopleidingen voor circa 190 personen. In 2021 zijn er nul gastlessen verzorgd en in 2020 twee.

E-learning

De e-learningmodule Fitnesstrainer A is in 2022 door 58 personen afgerond (2021: 49).

Outreach Events

Op 6 en 7 mei 2022 werd in de Jaarbeurs Utrecht de FitFair gehouden. Het was de eerste beurs (diverse keren uitgesteld) in twee jaar. Eigen Kracht was met een grote stand en crew van vijf personen aanwezig. De belangstelling was groot, over het weekend hebben meer dan 100 mensen informatie over Eigen Kracht ingewonnen.

Cleane Kneiters

Cleane Kneiters zijn fitnessers/bodybuilders die bewijzen dat je zonder doping een indrukwekkend fysiek kunt opbouwen. Zij zijn de ambassadeurs voor dopingvrije fitness. In 2022 waren er 19 Cleane Kneiters verbonden aan het programma Eigen Kracht. Ze staan allen met een achtergrondverhaal en foto’s op de website.

Boek Doping, de nuchtere feiten

In oktober 2014 verscheen Doping, de nuchtere feiten. Het geeft de lezer een gedegen overzicht van de middelen die op dit moment in fitness en bodybuilding worden gebruikt. Over de werking en bijwerkingen van anabole steroïden, groeihormonen, insuline, eetlustremmende amfetamines en nog veel andere dopinggeduide middelen, is zoveel mogelijk relevante wetenschappelijke informatie verzameld. Dit is aangevuld met praktijkervaringen van gebruikers en kennis uit het dopingmilieu zelf. Daarbij is het accent gelegd op informatie die in dit circuit nog te vaak onder tafel wordt geveegd. Hoewel er nog steeds belangstelling is voor het boek, zal geen herdruk verschijnen. Het boek vormt wel de basis voor de nieuwe, nog te verschijnen website Dopinginfo.nl.

Dopinginfo.nl

In 2019 heeft de Dopingautoriteit een start gemaakt met de ontwikkeling van een nieuwe website genaamd Dopinginfo.nl. De website is een databank van dopingstoffen en heeft als doel om als informatiebron te dienen voor beleidsmakers en gezondheidsprofessionals. De website is nog niet gelanceerd. Wel zijn er in 2022 voor de databank van de website zeven profielen van dopingstoffen geschreven.

Diversen

In de maanden april en mei was promovendus Anders Schmidt Vinther van Aarhus University, faculteit Public Health, Denemarken te gast bij de Dopingautoriteit om onderzoek te doen naar de motivatie van schone fitnessers en twijfelaars. Daarnaast onderzocht hij waar het programma Eigen Kracht verbeterslagen kan maken. Het eindrapport hierover is eind mei ingeleverd.

ALGEMEEN PUBLIEK

Corporate website

De corporate website van de Dopingautoriteit is www.dopingautoriteit.nl. In 2022 werden 14 eigen berichten op de site geplaatst (2021: 25). Daarnaast zijn er circa 170 ANP-nieuwsberichten (automatisch) op de site gezet. Dit is minder dan in 2021 (230).

Doping Informatielijn

De Doping Informatielijn is hét frontoffice voor alle vragen (e-mail/ WhatsApp) die met doping te maken hebben en waarachter bij toerbeurt vier personen dienst hebben. Alle vragen worden binnen een werkdag afgehandeld en anoniem in een database geregistreerd. Het e-mailadres is dopingvragen@dopingautoriteit.nl. Het mobiele nummer is 06-11226200 en is alleen bedoeld om mee te WhatsAppen. Telefoontjes worden niet beantwoord.

In 2022 zijn er in totaal 443 vragen binnengekomen. Dat is 5% minder dan in 2021, toen er 466 vragen zijn geregistreerd.

Daarnaast is ook het aantal vragen per onderwerp bijgehouden. Per vraag konden meerdere onderwerpen aangevinkt worden. Die percentages per onderwerp zijn te vinden in de tabel hieronder. Twee onderwerpen springen er net als in voorgaande jaren uit: het checken of een geneesmiddel doping bevat of niet (27,1%) én vragen over voedingssupplementen (36,1%).

In 66,3% van de vragen betrof het de georganiseerde (top)sport, 16,3% algemeen publiek, 8,8% overig, 7,4% fitness en 1,1% harm reduction. Er waren 2 meldingen van een mogelijke dopingovertreding, driemaal stelde iemand van de pers een vraag en nul vragen gingen over een positieve sporter. 163 (36,8%) vragen kwamen via WhatsApp binnen.

Presentaties

In 2022 gaf de Dopingautoriteit 10 presentaties waarvoor gold dat deze niet direct binnen de hierboven beschreven doelgroepen van topsport of fitness vielen. Het ging hierbij grotendeels om hogescholen. Zie verder bijlage 4.

Social Media

De Dopingautoriteit is actief op YouTube, Vimeo, Facebook, Twitter en Instagram. Het doel is om de doelgroepen beter te bereiken en ze zo de bewustwording omtrent de regels, rechten en risico’s te vergroten. Er worden onder andere nieuwsberichten van de corporate website en educatievideo’s op geplaatst.