Educatie

ALGEMEEN

Qua educatiebeleid kent de Dopingautoriteit een duidelijk verschil tussen topsport (georganiseerde sport) en fitness (anders-georganiseerde sport). Binnen de topsport geldt een dopingreglement. De Dopingautoriteit mag op basis van dit reglement dopingcontroles uitvoeren. Binnen fitness is dat niet het geval. Dit vereist dus een andere aanpak. Daarnaast heeft de Dopingautoriteit de taak om het algemeen publiek van informatie te voorzien.

TOPSPORT

De doelstelling voor topsport is: het voorkómen van onbewuste en bewuste dopingovertredingen in de Nederlandse sport.

De drie belangrijkste doelgroepen binnen de topsport zijn:

• Topsporters
• Sportbegeleiders
• Sportbonden

Topsporters

Om talenten gedurende ongeveer acht jaar voor te bereiden op de wereldtop, heeft de stichting ADAN in 2015 – samen met NOC*NSF - de Doorlopende Leerlijn Dopingvrije Sport ontwikkeld. Deze leerlijn beschrijft per leeftijds- en ontwikkelfase welke kennis, vaardigheden en houding nodig zijn voor dopingvrije sport.

Fysieke educatiesessies

Aansluitend op deze fasen heeft de stichting ADAN drie verschillende educatiemodules ontwikkeld: Brons, Zilver en Goud. Brons is bedoeld als de eerste module en is echt een introductie van het onderwerp doping. Zilver is meer gericht op het oefenen van vaardigheden, zoals het controleren van medicijnen en voedingssupplementen. Tijdens Goud behandelen de sporters tenslotte vooral lastige dopingdilemma’s waar ze tijdens hun carrière tegenaan kunnen lopen. Bijvoorbeeld vermoedens van dopinggebruik door een teamgenoot, of het gebruik van toegestane medicijnen puur en alleen om beter te presteren. In 2019 heeft de Dopingautoriteit in totaal 83 fysieke educatiesessies verzorgd.

E-learningplatform

Voor sommige groepen topsporters is het lastig om een fysieke educatiesessie in te plannen. Toch is het belangrijk dat ook deze sporters goede educatie krijgen. Daarom heeft de stichting ADAN in maart 2017 een e-learningplatform gelanceerd. Via dit platform worden voor topsporters de modulen Brons, Zilver, Goud en Nationale Testing Pool aangeboden. De module Nationale Testing Pool is bedoeld voor topsporters die door de Dopingautoriteit zijn opgenomen in de Nationale Testing Pool. Zij moeten hun whereabouts (overnachtings- en verblijfsgegevens) aanleveren.

Voor de ontwikkeling van het e-learningplatform is in 2019 ook een aantal technische verbeteringen uitgevoerd.

Videoproducties en drukwerk

In 2019 is er een nieuwe versie gemaakt van de video Tips voor schone sport. Tegelijkertijd zijn ook de bijbehorende z-card en poster aangepast.

Dopingwaaier App

De Dopingwaaier App bestaat sinds eind 2013. De app is gemaakt voor iOS en Android. Ook is er een responsive website. Via de Dopingwaaier App kunnen sporters en begeleiders onder andere hun geneesmiddelen en voedingssupplementen controleren, de belangrijkste dopingregels nalezen en de dopingcontroleprocedure bekijken. In 2019 werd de app circa 5.000 maal gedownload. Dit is vergelijkbaar met 2018. Het totaal aantal downloads was eind 2019 ongeveer 34.000. De Dopingwaaier App wordt continu actueel gehouden. Ook wordt de app doorlopend gepromoot, onder meer via educatiesessies, verschillende websites, diverse artikelen, z-cards en posters.

Be PROUD

Be PROUD is een initiatief van de stichting ADAN en richt zich op het versterken van de juiste sportwaarden. Het programma is opgezet in samenwerking met NOC*NSF, (ex-)topsporters en trainers/coaches en is in de zomer van 2018 van start gegaan. Sporters, familie, coaches, medische begeleiders, bondsmedewerkers en andere sportfanaten worden opgeroepen om zich aan te sluiten bij Be PROUD. Dit kan als supporter maar ook als ambassadeur. Sportorganisaties hebben bovendien de mogelijkheid om partner te worden. Zo ontstaat een groot en krachtig team dat trots is op schone sport. Het programma Be PROUD heeft een eigen website en social media accounts op Instagram, Facebook, Twitter en YouTube.

Eind 2019 had Be PROUD 11 ambassadeurs. De vijf ambassadeurs die er in 2019 zijn bijgekomen, zijn: Eva Voortman (softbal), Margriet Bergstra (judo), Rogier Hofman (hockey), Sophie Souwer (roeien) en Steve Wijler (handboogschieten). De zes overige ambassadeurs zijn: Epke Zonderland (turnen), Jessica Schilder (atletiek), Jetze Plat (handbiken/paratriathlon), Kai Verbij (schaatsen), Madelein Meppelink (beachvolleybal) en Vince Rooi (honkbal).

Het aantal aangesloten organisaties (Be PROUD partners) is in 2019 uitgebreid van 23 naar 36. Het aantal supporters groeide van 694 naar 1.182. Ter promotie van Be PROUD zijn in 2019 ansichtkaarten, brievenbussen, roll-up banners, handdoeken, pins en dart flights ontwikkeld. Voor betere inzet van social media is advies gevraagd aan een communicatiebureau.

Outreach Events

Bij een outreach event staat de Dopingautoriteit met een stand bij een sportevenement om daar aandacht te vragen voor Be PROUD en algemene informatie te verstrekken aan grote groepen topsporters en sportbegeleiders. In 2019 zijn er vier outreach events gehouden: bij het KNBB Kling Masters / NK Driebanden (12 januari), Dutch Open Darts (2 februari), FIH Pro League Grand Final (29 en 30 juni) en Asics NK Atletiek (28 juli).

Nederlands Zekerheidssysteem Voedingssupplementen Topsport (NZVT)

Voedingssupplementen kunnen dopingstoffen bevatten. Dit staat vaak niet op het etiket vermeld. Het gebruik van voedingssupplementen is daarmee een risico voor topsporters. Het kan namelijk leiden tot een positieve uitslag van een dopingcontrole. In reactie op dit risico heeft de stichting ADAN in 2003 het Nederlands Zekerheidssysteem Voedingssupplementen Topsport (NZVT) opgezet. Het systeem biedt fabrikanten van voedingssupplementen de mogelijkheid om tegen betaling hun supplementen te laten controleren. De ‘schoon bevonden’ product-batchcombinaties komen in de NVZT-database.

In 2019 zijn in totaal 266 NZVT-certificaten afgegeven (voor 490 product-batch combinaties). Dit betekent wederom een nieuw record. Dit is een signaal dat het Nederlands Zekerheidssysteem Voedingssupplementen Topsport (NZVT) nog steeds in een belangrijke behoefte voorziet voor sporters en hun begeleiders. In totaal stonden er op 31 december 2019 1.259 product-batchcombinaties op de NZVT-website, verdeeld over 322 producten, 54 merken en 16 inhoudelijke categorieën. Twee batches zijn afgekeurd omdat er dopinggeduide stoffen in werden aangetroffen.

BEGELEIDEND PERSONEEL

Naast sporters is er de afgelopen jaren steeds meer aandacht voor de sportbegeleiders. Onder deze groep vallen vooral de trainer-coaches, maar onder andere ook artsen, fysiotherapeuten, diëtisten, masseurs, verzorgers (soigneurs), psychologen en ouders.

Fysieke educatiesessies

In 2019 zijn er in totaal 21 fysieke educatiesessies verzorgd voor begeleidend personeel. Hiervan waren er 14 voor trainer-coaches en zeven voor andere groepen begeleiders. De trainer-coach educatiesessies worden gegeven aan de hand van de Doorlopende Leerlijn Dopingvrije Sport voor trainer-coaches. Binnen deze leerlijn heeft de stichting ADAN drie verschillende educatiemodules ontwikkeld: Trainer-Coach 3, Trainer-Coach 4 en Trainer-Coach 5/Mastercoach. De educatiemodules sluiten aan op de opleidingsstructuur van de Kwalificatiestructuur Sport. In 2019 zijn 11 van de 14 educatiesessies van trainer-coaches op deze manier verzorgd, drie waren maatwerk. De zeven educatiesessies voor andere groepen begeleiders waren alle zeven maatwerk.

E-learningplatform

Ook voor de sportbegeleiders heeft de stichting ADAN e-learningmodules ontwikkeld. In 2019 zijn er door sportbegeleiders 81 minder modules afgerond dan in 2018.

Video’s

De Dopingautoriteit heeft bijgedragen aan de productie van drie video’s van NOC*NSF over sportethiek voor coaches. De video’s gaan over dilemma’s die liggen in het zogenaamde ‘grijze gebied’ van schone sport. De video’s worden in 2020 door NOC*NSF gepubliceerd samen met een boek over sportethiek. De rechten van de video’s liggen bij zowel NOC*NSF als de Dopingautoriteit.

SPORTBONDEN

Ook de sportbonden zijn een belangrijke doelgroep voor de Dopingautoriteit. De sportbonden staan het dichtst bij de topsporters en de sportbegeleiders. De Dopingautoriteit onderhoudt doorlopend contact met de sportbonden.

Bijeenkomst sportbonden

Op 10 oktober is voor de tiende keer de Support Schone Sport bijeenkomst (voorheen Bondenbijeenkomst / bijeenkomst Samen tegen doping) georganiseerd. Deze vond plaats in het NBC in Nieuwegein en werd door 37 personen bezocht. Dit waren vertegenwoordigers van sportbonden, RTO’s en CTO’s. Het doel van de jaarlijkse bijeenkomst is om de aanwezigen bij te praten over de ontwikkelingen op antidopinggebied, voornamelijk op het gebied van educatie.

De deelnemers beoordeelden de bijeenkomst gemiddeld met een 7,7.

E-learningplatform

Voor sportbonden heeft de stichting ADAN in 2018 de e-learningmodule Sportbonden ontwikkeld. In 2019 is de module 16 maal afgerond (2018: 17 maal).

Nationaal Coach Platform NOC*NSF

Op 19 oktober 2019 organiseerde NOC*NSF een Nationaal Coach Platform. De dag ging over sportethiek. Het doel was om het ethisch besef bij coaches te verbreden. De Dopingautoriteit heeft een bijdrage geleverd aan het programma. Op de dag waren ongeveer 100 coaches aanwezig.

FITNESS

De doelstelling voor fitness (anders georganiseerde sport) is: het voorkómen dan wel ontmoedigen van bewust én onbewust dopinggebruik door sporters in de Nederlandse fitnesscentra. Ook wordt er aandacht besteed aan harm reduction. Dit is het verminderen van gezondheidsrisico’s bij dopinggebruik.

Binnen fitness richt de Dopingautoriteit zich vooral op de mensen in de fitnesscentra. Dit zijn de fitnessers zelf, maar ook de fitnessinstructeurs (die we vooral bereiken via de diverse fitnessopleidingen) en de eigenaren. De communicatie richting deze doelgroep doet de Dopingautoriteit vanuit het programma Eigen Kracht. Alleen het boek Doping, de nuchtere feiten wordt niet onder Eigen Kracht maar direct onder de naam Dopingautoriteit uitgegeven.

Eigen Kracht

In Nederland doen drie miljoen mensen aan fitness. Daarmee is fitness in Nederland de populairste sportieve activiteit. Uit onderzoek – uitgevoerd in 2009 – bleek echter dat 8,2% van de fitnessers dopingmiddelen gebruikt. Dit mag in principe, want ze zijn niet gebonden aan een dopingreglement. Gebruik van dopingmiddelen blijft echter wel schadelijk voor de gezondheid en het gebruik schaadt ook het imago van de fitnessbranche zelf. Het is dus wenselijk het dopinggebruik in fitnesscentra te verminderen. Daarom heeft de stichting ADAN speciaal voor deze doelgroep het educatieprogramma Eigen Kracht opgezet. Via Eigen Kracht informeert de Dopingautoriteit over de risico's van gebruik van anabole steroïden en andere dopingmiddelen én over gezonde alternatieven om op Eigen Kracht gespierder of slanker te worden. Hierdoor wordt meer kennis en bewustzijn gecreëerd. Ook worden de waarden en normen van het sporten op Eigen Kracht versterkt.

Eigen Kracht-website

Centraal voor het programma staat de Eigen Kracht-website. Op de site is objectieve, overzichtelijke en praktisch toepasbare informatie te vinden over clean en effectief spiermassa opbouwen én over een verantwoorde manier van afslanken. Tevens wordt er objectieve informatie gegeven over diverse soorten dopinggeduide middelen en de bijwerkingen. Ook het dopingrisico van voedingssupplementengebruik komt aan bod.

In 2019 zijn er in totaal 55 inhoudelijke nieuwsberichten op de site geplaatst, geschreven door drie externe (inhoudelijke/journalistieke) experts uit de fitness/bodybuildingbranche en door eigen educatiemedewerkers. Voor nieuwe onderdelen van de vaste content op de website zijn 25 korte teksten (200 woorden per tekst) geschreven en tien illustraties gemaakt.

Boek ‘Eigen Kracht’

In 2018 heeft de stichting ADAN het Eigen Kracht boek geheel herschreven. Het boek sluit aan op de website van Eigen Kracht en op de Supplementenwijzer App. Het boek werd ook in 2019 continu gepromoot, via de website en bij bijeenkomsten.

Eigen Kracht dag

De Dopingautoriteit heeft op 19 mei 2019 de tweede Eigen Kracht dag georganiseerd. De Eigen Kracht Dag is opgezet als inspiratiedag voor fitnessprofessionals. Door middel van presentaties en workshops krijgen de professionals te zien dat op het gebied van goed (en dus ook schone) begeleiding nog enorm veel winst te behalen is. De locatie was congrescentrum NBC te Nieuwegein. Er waren ongeveer 80 professionals aanwezig. De deelnemers beoordeelden de bijeenkomst gemiddeld met een 8,3.

Supplementenwijzer App

In augustus 2017 heeft de stichting ADAN onder de vlag van Eigen Kracht de Supplementenwijzer App gelanceerd. Het afgelopen decennium is de markt voor sportvoedingssupplementen explosief gegroeid. Bijna 60% van de fitnessers in Nederland gebruikt supplementen. Ook topsporters gebruiken veel supplementen. De gratis Supplementenwijzer App helpt sporters op bewuste en kritische wijze met supplementen om te gaan. Hart van de app is een bespreking en beoordeling van meer dan 3.000 ingrediënten. De app is in een jaar tijd 3.841 maal (2018: 4.134) gedownload. De Supplementenwijzer App is in 2019 doorlopend onderhouden en uitgebreid. In 2019 heeft de Dopingautoriteit 116 nieuwe profielen geschreven voor de Supplementenwijzer App. Ook zijn er profielen aangepast op basis van nieuwe inzichten.

Gastlessen en bijeenkomsten

In 2019 heeft de Dopingautoriteit acht gastlessen (2018: zes) gegeven bij diverse fitnessopleidingen. Daarnaast is tweemaal een presentatie gegeven over de ‘Evolutie van Bodybuilding’. Op 11 april tijdens een boekpresentatie van Liesbeth Woertman (Hoogleraar Psychologie, Universiteit Utrecht) en op 25 april tijdens een bijeenkomst over ‘harm reduction’ georganiseerd door Mainline en fitnessbedrijf Muscle Totaal.

Outreach Events

Bij een outreach event staat Eigen Kracht met een stand bij een fitnessevenement om daar algemene informatie te verstrekken aan grote groepen sporters en sportbegeleiders. Op 20 april stond Eigen Kracht op de INBA. De INBA is een Amerikaanse natural bodybuilding bond die in diverse landen een vertegenwoordigende bond heeft. Op 8 december stond Eigen Kracht op de Strength and Physique (SAP) Cup in Veldhoven. Dit is een krachtsportevenement met verschillende bodybuilding- en fitnesswedstrijden. Daarnaast heeft Eigen Kracht met een aantal Cleane Kneiters (ambassadeurs) de Fitfair bezocht om te onderzoeken of deze beurs interessant is voor vertegenwoordiging met Eigen Kracht.

Themavideo´s documentaire Terug in balans

In 2017 is de documentaire Terug in balans - de evolutie van damesbodybuilding verschenen. De documentaire geeft een beeld van de nieuwe weg die het damesbodybuilding een aantal jaar geleden is ingeslagen. Met nieuwe criteria en allerlei nieuwe klassen moet het 'vrouwelijke' weer terug in de sport komen. Vanuit het ruwe filmmateriaal zijn in 2018 nog eens acht extra themavideo´s gemaakt. Begin 2019 zijn deze fragmenten gepubliceerd op ons YouTube kanaal.

Cleane Kneiters

Cleane Kneiters zijn fitnessers/bodybuilders die bewijzen dat je zonder doping een indrukwekkend fysiek kunt opbouwen. Zij zijn de ambassadeurs voor dopingvrije fitness. In 2019 waren er 19 Cleane Kneiters verbonden aan het programma Eigen Kracht. Ze staan allen met een achtergrondverhaal en foto’s op de website.

Schriftelijke bijdragen

De Dopingautoriteit heeft een bijdrage geleverd aan een nieuw opleidingsboek van NL Actief, genaamd Fitnesstrainer Niveau 3. Daarnaast zijn twee bijdragen geleverd voor de website van fitnessopleider EFAA.

Boek Doping, de nuchtere feiten

In oktober 2014 verscheen Doping, de nuchtere feiten. Het geeft de lezer een gedegen overzicht van de middelen die op dit moment in fitness en bodybuilding worden gebruikt. Over de werking en bijwerkingen van anabole steroïden, groeihormonen, insuline, eetlustremmende amfetamines en nog veel andere dopinggeduide middelen, is zoveel mogelijk relevante wetenschappelijke informatie verzameld. Dit is aangevuld met praktijkervaringen van gebruikers en kennis uit het dopingmilieu zelf. Daarbij is het accent gelegd op informatie die in dit circuit nog te vaak onder tafel wordt geveegd. Er is nog steeds veel belangstelling voor het boek. Het wordt uitgegeven door Arko Sports Media.

Dopinginfo.nl

ALGEMEEN PUBLIEK

Corporate website

Doping Informatielijn

De Doping Informatielijn is hét frontoffice voor alle vragen (e-mail / WhatsApp) die met doping te maken hebben en waarachter bij toerbeurt vier personen dienst hebben. Alle vragen worden binnen een werkdag afgehandeld en anoniem in een database geregistreerd. Het e-mailadres is dopingvragen@dopingautoriteit.nl. Het mobiele nummer is 06-11226200 en is alleen bedoeld om mee te WhatsAppen. Telefoontjes worden niet beantwoord.

In 2019 zijn er in totaal 661 e-mails bij de Informatielijn binnengekomen. Dat is 3% minder dan in 2018, toen er 678 e-mails zijn geregistreerd.

Daarnaast is ook het aantal vragen per onderwerp bijgehouden. Per vraag konden meerdere onderwerpen aangevinkt worden. Die percentages per onderwerp zijn te vinden in de tabel hieronder. Twee onderwerpen springen er net als in voorgaande jaren uit: het checken of een geneesmiddel op de dopinglijst staat of niet (28,6%) én vragen over voedingssupplementen (30,7%).

In 74% van de e-mails betrof het de georganiseerde (top)sport, 10% fitness en 15% overig. Er waren drie meldingen van een mogelijke dopingovertreding, driemaal e-mailde iemand van de pers en drie e-mails gingen over een positieve sporter. 246 (37%) vragen kwamen via WhatsApp binnen.

Social Media

De Dopingautoriteit is actief op YouTube, Facebook, Twitter en Instagram. Het doel is om de doelgroepen beter te bereiken en ze zo de bewustwording omtrent de regels, rechten en risico’s te vergroten. Er worden onder andere nieuwsberichten van de corporate website, educatievideo’s en foto’s van educatiesessies op geplaatst.

Persbijeenkomst

Op 8 februari 2019 organiseerde de Dopingautoriteit een persbijeenkomst in het NBC in Nieuwegein. Behandelde onderwerpen waren onder andere het Russische dopingschandaal, de herziening van de World Anti-Doping Code, de invoering van de Wet uitvoering antidopingbeleid (Wuab), de daarmee samenhangende oprichting van het zbo Dopingautoriteit, het mediabeleid van de Dopingautoriteit en het beleid omtrent de Wet openbaarheid bestuur (Wob).

Perscontacten

In 2019 werd de Dopingautoriteit weer honderden malen benaderd door journalisten met vragen over (de achtergronden van) het antidopingbeleid, en allerlei concrete dopingzaken en –problemen. Vooral in de eerste maanden van het jaar betrof een groot deel van deze vragen het Russische dopingschandaal. Andere onderwerpen die eruit sprongen waren de vals-positieve test bij zwemster Kira Toussaint, en het antidopingbeleid in het (internationale) kickboksen. De voorzitter van de Dopingautoriteit trad op als woordvoerder, en bij zijn afwezigheid verving de COO van de Dopingautoriteit hem in deze rol.