Preventie

Algemeen

Het doel van de afdeling Preventie is: het voorkómen van onbewuste en bewuste dopingovertredingen in de Nederlandse sport. De belangrijkste doelgroepen zijn: topsporters, sporters in de anders georganiseerde sport (m.n. fitness), begeleiders (m.n. trainer/coaches, sport- en huisartsen, (sport)fysiotherapeuten, (sport)diëtisten, sportmasseurs, ouders), de sportbonden, en het algemene publiek.

Bij interventies wordt informatie aangeboden over de dopingregels, de risico’s van dopinggebruik, worden gezonde en geoorloofde alternatieven om prestaties te verbeteren aangereikt, en wordt getracht een anti-dopinghouding bij sporters en begeleiders te versterken dan wel te realiseren.

Tijdens voorlichtingsbijeenkomsten voor topsporters komen de volgende items specifiek aan bod: gezondheidsrisico’s van dopinggebruik, de rechten en plichten van sporters, de dopinglijst, de dopingcontroleprocedure, het regelen van dispensaties, de whereabouts, de risico’s van voedingssupplementen, de schade van doping aan de ‘spirit of sport’ en de campagne 100% Dope Free.

Voor de doelgroep fitnessers worden vooral gastlessen verzorgd binnen vele fitnessopleidingen. Hierbij wordt ingegaan op de verschillende soorten dopinggeduide middelen, risico’s voor gebruik, (bij)werkingen van de middelen, zin en onzin van supplementen, dopingpreventie en de campagne Eigen Kracht.

In bijeenkomsten voor begeleiders komt het voorgaande ook aan bod, met daarnaast aandacht voor de rechten en vooral plichten van begeleiders en ook risicoverkleinende en –vergrotende factoren t.a.v. dopinggebruik.

De corporate website en de websites 100% Dope Free en Eigen Kracht zijn belangrijke manieren van communicatie met de diverse doelgroepen. Een ieder die een doping gerelateerde vraag heeft, kan die stellen aan de Doping E-maillijn.

Topsport

Topsportcampagne 100% Dope Free

Alle voorlichtingsactiviteiten gericht op de Nederlandse topsport zijn ondergebracht binnen de topsportcampagne 100% Dope Free. De campagne is gebaseerd op periodieke enquêtes onder Nederlandse topsporters. Daaruit bleek dat het overgrote deel van de topsporters tegen het gebruik van doping is. Deze campagne richt zich naast het verstrekken van informatie met name op een attitude- en gedragsbehoud c.q. -verandering.

www.100procentdopefree.nl

De website van de campagne neemt een centrale plek in; alles over de campagne is er te vinden. Er zijn in 2013 dertien nieuwsberichten verschenen en twee nieuwsbrieven naar alle abonnees (zo’n 14.000) verstuurd.

100% Dope Free - True Winner

Bij dit deel van de campagne (gestart in december 2007) kunnen (aankomende) top- en wedstrijdsporters een anti-dopingstatement ondertekenen en zich zo actief uitspreken tegen het gebruik van doping. Na ondertekening krijgt men het gouden polsbandje (toegestuurd) als symbool voor het feit dat je alleen een echte winnaar bent als je zonder doping presteert. In 2013 steeg het aantal getekende statements van ruim 25.000 naar ruim 28.000.

Dit campagnedeel is ontwikkeld en wordt uitgevoerd in samenwerking met de NOC*NSF AtletenCommissie. Femke Dekker (roeien), Rutger Smith (atletiek), Jokelyn Tienstra (handbal), Carl Verheijen (schaatsen), Richard Bottram (Marathon365 & Wheel of Energy), Epke Zonderland (turnen) en Mirjam de Koning-Peper (gehandicapt zwemmen), Thijs van Valkengoed (zwemmen), Churandy Martina (atletiek), Marianne Vos (wielrennen) en Vince Rooi (honkballer) zijn ambassadeurs van de campagne. In 2013 is Bauke Mollema (wielrenner) aan het rijtje toegevoegd, o.m. met een video op de website.

Voorlichtingsbijeenkomsten

Leden van de Nationale Testing Pool zijn verplicht jaarlijks een voorlichting van de Dopingautoriteit bij te wonen. Dit kan via de sportbond worden georganiseerd, maar er wordt vooral samengewerkt met de Olympische Steunpunten. In totaal zijn er 47 voorlichtingsbijeenkomsten voor (aankomende) topsporters en directe begeleiders geweest. Daarnaast volgden 14 sporters de online voorlichting. De online voorlichting werd in 2013 gewaardeerd met een 8,4 gemiddeld.

Outreach-events

In 2013 zijn er zeven outreach-events geweest. Hierbij worden doelbewust evenementen/wedstrijden bezocht waar aan grote groepen (m.n. jonge talentvolle) sporters, hun ouders en trainers/coaches algemene informatie kan worden verstrekt en waar zij aan de Dopingautoriteit vragen kunnen stellen. Ook kan men het 100% Dope Free – True Winner statement tekenen. Middels de WADA-dopingquiz kan men een incentive winnen. Outreach events vonden plaats bij: Nationaal Roeicongres, NK Indoor Atletiek, NK Gymnastics, Teamoverdracht EYOF, EYOF (verschillende evenementen gedurende vijf dagen), EK Baanwielrennen, en de Dag van de Wielersport.

Dopingwaaier

In 2013 verscheen voor het laatst de fysieke dopingwaaier met als thema Blijf Negatief. De inhoud van de dopingwaaier bestaat uit de belangrijkste dopingregels, de WADA-dopinglijst, een lijst met veel gebruikte toegestane geneesmiddelen (per ziektebeeld geordend) en een uitleg over de dopingcontroleprocedure. Begin januari, toen de nieuwe dopinglijst van kracht werd, is de dopingwaaier verstuurd naar alle A-, B- en HP-sporters. Ook alle sportartsen, de leden van de GDS-commissies en perscontacten van de Dopingautoriteit ontvingen een dopingwaaier. Verder zijn topsportbonden en Olympische Steunpunten verzocht de dopingwaaier te verspreiden onder sporters en begeleiders. Tijdens voorlichtingsbijeenkomsten, outreach events en beursdeelname is de dopingwaaier uitgedeeld. DCO’s nemen dopingwaaiers mee die bij controles kunnen worden uitgedeeld. Ook is de dopingwaaier los te koop. Voor 2014 is de Dopingwaaier App ontwikkeld. Tevens is er een mobiele website (www.dopingwaaier.nl).

Folder Blijf Negatief!

Ook is in 2013 een kleine compacte folder verschenen, getiteld Blijf Negatief! De folder is bedoeld om grote groepen sporters die mogelijk in aanmerking komen voor dopingcontroles te wijzen op de belangrijkste risico’s die kunnen leiden tot het maken van een onbewuste dopingovertreding. De folder is verspreid via alle sportbonden, Olympische Netwerken, alle Sportmedische instellingen en alle Betaald Voetbal Organisaties (BVO’s).

Talents Only

Binnen de dopingvoorlichting komt het talent (IT, NT, Beloften) steeds meer centraal te staan. In 2013 is de brochure Talents Only! verschenen. Naast de brochure is er op de website van 100% Dope Free extra materiaal te vinden, zoals thematische video’s en aanvullende teksten. Door het ‘kraken’ van de code in de brochure kunnen talenten een certificaat verdienen.

Artikelen

Maandelijks werd en wordt een actueel dopingonderwerp beschreven in het NOC*NSF-topsportblad Lopend Vuur. In 2013 zijn er zeven artikelen verschenen.

100% Dope Free video’s

In 2013 is er een video gemaakt met ambassadeur Bauke Mollema. Ook zijn er 86 thematische video´s ontwikkeld samen met ambassadeurs en talenten, in aanvulling op de Talents Only! brochure.

Advertenties

Om aandacht te vragen voor de campagne wordt de ‘Be True’-advertentie ingezet. Hierbij worden sporters opgeroepen het 100% Dope Free – True Winner statement te tekenen en zich achter de campagne te scharen. Deze advertentie is in 2013 in diverse sportbladen gebruikt.

Dopingwaaier App

Met behulp van een projectsubsidie van VWS is in 2013 een Dopingwaaier App ontwikkeld. Er is een app voor iOS en Android ontwikkeld. Voor andere systemen bestaat een mobiele website (www.dopingwaaier.nl). Naast de onderdelen die ook in de fysieke dopingwaaier zaten heeft de app de mogelijkheid om alle in Nederland geregistreerde geneesmiddelen te controleren of ze doping bevatten of niet. Ook de NZVT-lijst kan via de app gecontroleerd worden en beschikt over pre-selectiemogelijkheden (soort en merk). Dit alles maakt de verspreiding van de informatie in de dopingwaaier een stuk eenvoudiger, goedkoper en sneller. Het zelf en eenvoudig kunnen checken van alle geneesmiddelen en de NZVT-lijst maken het veel gebruiksvriendelijker. De Dopingwaaier App is eind december 2013 beschikbaar gekomen en is middels een promotiecampagne (kaart, z-card, advertenties) onder de aandacht van de diverse doelgroepen gebracht.

Vervolg rapport Commissie Sorgdrager

Op maandag 17 juni 2013 bracht de Commissie Anti-Doping Aanpak - beter bekend als de Commissie Sorgdrager - haar rapport uit. De Dopingautoriteit was met twee personen in de begeleidingscommissie vertegenwoordigd. In het rapport doet de Commissie Sorgdrager diverse anti-doping aanbevelingen voor het wielrennen en voor topsport in het algemeen. Op verzoek van VWS is een vervolgproject ontwikkeld voor 2014 waarbij gewerkt zal worden aan een cultuuromslag. De projectpartners zijn de KNWU, NOC*NSF en de Dopingautoriteit.

Een van de onderdelen van het vervolg dat eind 2013 al in gang is gezet zijn voorlichtingsavonden met Rudi Kemna (ex-profwielrenner en ploegleider van Giant-Shimano). Hij heeft in het najaar 2013, samen met de Dopingautoriteit, diverse presentaties verzorgd waarbij hij zijn eigen verhaal over de dopingcultuur in de wielersport vertelt. Zijn boodschap is dat integriteit en innovatie de bovenhand moet krijgen t.o.v. dopinggebruik.

Anders georganiseerde sport

Campagne Eigen Kracht

Binnen de anders georganiseerde sport is de belangrijkste doelgroep: bezoekers van fitnesscentra en hun directe omgeving (vooral fitnessinstructeurs). Hiervoor is de Eigen Kracht campagne ontwikkeld. Het campagnemateriaal betreft: een mannen- en een vrouwenposter, een grote Eigen Kracht pot, een display met folders, een t-shirt, bidon en een DVD. Via diverse fitnessbladen en voorlichtingen is promotie voor de campagne gemaakt, o.a. door middel van een promotiefolder. Eind 2013 deden 193 fitnesscentra mee aan de campagne.

Om de campagne Eigen Kracht extra onder de aandacht te brengen bij fitnesscentra, is een ‘winteractie’ gestart eind december 2012 en de eerste maanden van 2013. Deze actie bestond uit extra webberichten op de website (www.eigenkracht.nl) gedurende deze maanden, een aankondiging van de actie op de website, een advertentie in Fit!Magazine en een mailing naar ruim 800 fitnesscentra die lid zijn van Fit!vak. Daarnaast is er een belactie gestart in december/januari om fitnesscentra te stimuleren gebruik te maken van de voorlichtingsmaterialen van Eigen Kracht en daarmee op de lijst van Eigen Kracht Centra (vermelding op de website) te komen. Dit heeft 30 nieuwe centra opgeleverd, waardoor het totaal van participerende centra op 171 kwam te liggen. Een extra belronde eind 2013 leverde nog eens 22 fitnesscentra op.

www.eigenkracht.nl

Centraal in de campagne staat de Eigen Kracht-website. Naast tekst wordt steeds meer gebruik gemaakt van video’s. Verder zijn er vier volledige jaarprogramma’s te vinden voor vier verschillende trainingsdoelen. De site is gebruiksvriendelijker gemaakt door webberichten onder te brengen in dossiers, zoals training, voeding, supplementen, doping, gezondheid e.d. Hiermee kan de bezoeker makkelijker per onderwerp veel informatie vinden.

Deze site richt zich specifiek op (cosmetische) sporters in fitnesscentra. Op de site is objectieve, overzichtelijke en praktisch toepasbare informatie te vinden over clean en effectief spiermassa opbouwen en over verantwoorde manieren om af te slanken. Tevens staat er objectieve informatie over diverse soorten dopinggeduide middelen en de bijwerkingen ervan. Ook is er van alles te vinden over de Eigen Kracht-campagne.

In 2013 zijn er in totaal 51 inhoudelijke nieuwsberichten op de site geplaatst, geschreven door drie externe (inhoudelijke/journalistieke) experts uit de fitness/bodybuildingbranche en door eigen preventiemedewerkers. Tweemaal betrof het een persbericht van de Nederlandse Voedsel en Waren Autoriteit (NVWA) over Dexaprine en Iomax.

Video’s

Binnen Eigen Kracht wordt steeds meer gebruik gemaakt van video’s. In 2013 zijn er diverse video’s gemaakt, waarvan een deel op de website is geplaatst. Een deel is nog in bewerking en zal op korte termijn op de site komen.

Fitnessopleidingen & Bijeenkomsten

In 2013 zijn in het kader van de Eigen Kracht-campagne 20 gastlessen gegeven aan diverse CIOS’en, ROC’s en particuliere fitnessopleidingen. De Eigen Kracht-bidon wordt daarbij uitgedeeld aan fitnessinstructeurs in opleiding.

Fontys Hogescholen (Toegepast Psychologie) heeft de Dopingautoriteit benaderd voor samenwerkingsmogelijkheden. Dit heeft zich geconcretiseerd doordat de 150 studenten van het 2e jaar de opdracht hebben gekregen om een voorlichtingscampagne, gericht op verantwoorder supplementengebruik in fitnesscentra, te bedenken voor ons. Dit loopt vooruit op de eigen campagne die in 2014 ontwikkeld zal worden. Ruim 30 campagnevoorstellen heeft dit opgeleverd. De beste drie zijn met een prijs beloond.

Cleane Kneiters

Cleane Kneiters zijn fitnessers/bodybuilders die bewezen hebben dat je zonder doping een indrukwekkende fysiek kunt opbouwen. In 2013 kwam er een Cleane Kneiter bij waardoor het totale aantal nu dertien zijn. Ze staan allen met een achtergrondverhaal en foto’s op de website. Anderen kunnen het goede voorbeeld volgen en zich hierbij aansluiten.

Artikelen

Al sinds 1997 heeft Eigen Kracht een vaste rubriek in het populaire bodybuildingtijdschrift Sport & Fitness Magazine. Onder eigen redactionele verantwoordelijkheid verstrekt de Dopingautoriteit in ieder nummer objectieve informatie over dopinggeduide middelen en zaken die er mee te maken hebben. Alle verschenen artikelen worden ook op www.eigenkracht.nl geplaatst, zodat de informatie steeds beschikbaar blijft. In 2013 zijn vijf artikelen geplaatst.

Advertenties

In alle in 2013 verschenen nummers van Sport & Fitness is de mannenadvertentie van de Eigen Kracht-campagne geplaatst. Er zijn twee nieuwe advertenties gemaakt en deze zijn ook als banner beschikbaar.

Samenwerking fitnessbranche

Op 22 april 2012 is er een convenant tussen de Dopingautoriteit en Fit!vak getekend Hierbij is afgesproken meer en concreter samen te werken ten aanzien van antidoping in fitnesscentra. Halfjaarlijks is er overleg tussen de Dopingautoriteit en Fit!vak over de voortgang. In 2013 is een hoofdstuk Dopingpreventie toegevoegd aan het cursusboek Fitnesstrainer A.

Boek Doping, de nuchtere feiten

In 2000 verscheen het boekje Drug Info, doping. Harde feiten over doping. Aangezien het boekje nog beperkt beschikbaar en verouderd is, is gestart met een nieuwe en verbeterde uitgave. Vanaf 2011 tot en met 2013 is veel onderzoek gedaan en tekst geschreven voor dit nieuwe boek. Het boek zal in het voorjaar van 2014 verschijnen.

Begeleidend personeel

Naast sporters is de afgelopen jaren steeds meer aandacht uitgegaan naar diverse soorten begeleiders van sporters. Zij kunnen in zowel positieve als negatieve zin een belangrijke rol spelen. Vooral de trainer/coach heeft een prominente rol. Daarnaast zijn sport(para)medici belangrijk.

Brochure Rondom Begeleiding

De brochure, getiteld Rondom begeleiding. Hoe ouders, trainer-coaches en andere sportbegeleiders kunnen bijdragen aan een dopingvrije sport is wederom op grote schaal verspreid bij voorlichtingsbijeenkomsten, (bij)scholingen en outreaches. In 2013 is er een gewijzigde herdruk (oplage 7.500) verschenen in de huisstijl van 100% Dope Free.

Presentaties en outreaches

Er zijn presentaties verzorgd bij diverse opleidingen en bijscholingen, zoals de Masteropleiding Sportfysiotherapie, twee opleidingen Sportdiëtetiek, KNWU-opleidingen voor ploegleider, soigneur en wielercoach niveau 3, Sportpsychologie van de Radboud Universiteit Nijmegen, opleiding voor huisartsen in het AMC (2x), een congres voor docenten en coördinatoren van LOOT-scholen.

Sportbonden

Bijeenkomst sportbonden

Voor de vierde keer is er de jaarlijkse bondenbijeenkomst geweest (Samen tegen doping!) voor medewerkers van sportbonden. Deze vond op 1 oktober plaats in Nieuwegein en werd door ruim 60 personen bezocht van zowel sportbonden als Olympische Steunpunten. Het doel was de samenwerking te verbeteren om zodoende zo veel mogelijk (aankomende) topsporters voor te lichten vóór hun eerste dopingcontrole. Er zijn vijf presentaties gehouden. Op het programma stonden: Herman Ram over nationale en internationale ontwikkelingen van het anti-dopingbeleid, Paul Kok (Hill+Knowlton Strategies) over Communicatieplan Dopingzaken, Erik Duiven over Talents Only, Bart Coumans over de Dopingwaaier-app (Preventie app), en tot slot Rudi Kemna, ploegleider bij de wielerploeg Argos-Shimano (inmiddels Giant Shimano) die zich sterk maakt voor een schone wielersport.

Algemeen publiek

www.dopingautoriteit.nl

Op de corporate website vormen ANP-nieuwsberichten een belangrijk deel van de actuele informatievoorziening. Deze nieuwsberichten over doping worden direct na verschijning op de website geplaatst. In 2013 zijn er totaal 714 ANP-nieuwsberichten (gecorrigeerd voor verbeterde of uitgebreide berichten) op de site gezet. In 2013 werden 18 eigen berichten op de site geplaatst.

Naast actualiteiten over doping is er algemene informatie te vinden over de dopinglijst, over de campagnes die de Dopingautoriteit voert en over de eigen organisatie. In een apart servicegedeelte kunnen sporters hun medische dispensaties aanvragen, bestaat er een gedeelte voor het aanleveren van whereabouts van topsporters en is de NZVT-database ondergebracht.

Doping Infolijn

De Doping Infolijn is hét frontoffice van de Dopingautoriteit, waarachter bij toerbeurt vier operateurs dienst hebben. Alle vragen worden binnen een werkdag afgehandeld en anoniem in een database geregistreerd.

In 2013 was het totaal aantal e-mails 1045, terwijl dat in 2012 995 was voor zowel de e-mails als de telefoontjes. Dit betekende dus een stijging van 5%.

Perscontacten

In 2013 is de Dopingautoriteit ruim 500 maal benaderd door de media, enerzijds voor toelichting en commentaar op actuele gebeurtenissen, en anderzijds met verdiepende vragen die los stonden van de actualiteit. De directeur van de Dopingautoriteit treedt op als woordvoerder. Bij zijn afwezigheid of naar aanleiding van het specifieke onderwerp treden andere medewerkers van de Dopingautoriteit incidenteel ook als woordvoerder op.
Hoewel de media in 2013 een zeer breed scala aan onderwerpen aansneed, was er vooral in de eerste helft van het jaar vaak een directe of indirecte link met de zaak rondom de Amerikaanse wielrenner Lance Armstrong. In de eerste helft van het jaar ging veel aandacht uit naar het werk van de Commissie Anti-Doping aanpak die onderzoek verrichtte naar de dopingcultuur in – vooral – het Nederlandse wielrennen. Ook de bekentenis van de Deense wielrenner Michael Rasmussen – en de bijdrage die de Dopingautoriteit leverde aan dit onderzoek – waren publicitair interessant. Tegen de achtergrond van het vele nieuws over de dopingproblematiek in het wielrennen werd de Dopingautoriteit ook uitgenodigd om tijdens een uitzending van de Avondetappe uitleg te geven bij dit onderwerp.
Buiten het wielrennen ging veel aandacht van de Nederlandse pers uit naar de beschuldigingen die in diverse media geuit werden tegen de Nederlandse atlete Adrienne Herzog.

Persbijeenkomst

Op 21 november vond de jaarlijkse persbijeenkomst plaats in Nieuwegein met een recordaantal van 15 journalisten. Ook Bauke Mollema was als 12e 100% Dope Free ambassadeur aanwezig om vragen van de pers te beantwoorden. De 100% Dope Free video waarin Bauke figureert, werd vertoond. Een ander belangrijk gespreksonderwerp waren de op handen zijnde veranderingen in de World Anti-Doping Code.

Geneesmiddelen Dispensatie Sporter (commissie en secretariaat)

Vergeleken bij 2012 had de regelgeving met betrekking tot dispensaties nauwelijks wijzigingen ondergaan.

Uiteindelijk is er in 89 gevallen dispensatie verleend. Er werd in vier gevallen een verzoek niet gehonoreerd.

De meeste dispensaties hadden in 2013 betrekking op het gebruik van methylfenidaat, net als in 2011 en 2012 al was het percentage een stuk hoger. Lag dat in eerdere jaren rond de 35%, in 2013 was dat percentage 52,8%. Een verklaring voor deze forse stijging is niet voorhanden.

Andere medicatie waarvoor vaak dispensatie werd verleend waren prednison (10%, een daling ten opzichte van eerdere jaren) en insuline (9%).

In totaal waren de aanvragen afkomstig van 32 verschillende sportbonden, wat een stijging betekende ten opzichte van 2012.

Voor het eerst was de KNWU niet meer de bond met de meeste aanvragen. De KNWU (9%, vergeleken bij 21% in 2012) werd gepasseerd door de KNZB waarvan 10% van de aanvragen afkomstig was.