Inleiding
Naast de uitvoering van het dopingcontroleproces kan ook het verzamelen en onderzoeken van informatie tot bewijs over dopinggebruik leiden. De Dopingautoriteit doet op basis van artikel 5 van de Wuab en artikel 20 van het Nationaal Dopingreglement onderzoek naar mogelijke dopingzaken in binnen- en buitenland.
Naast het analytische bewijs voor dopinggebruik is het verzamelen en onderzoeken van informatie het belangrijkste middel ter opsporing van bepaalde andere (belangrijke) overtredingen zoals handel en verstrekking. Dit opsporingsmiddel is nog volop in ontwikkeling (zowel in Nederland als elders) en in 2020 is verder vormgegeven aan de basis voor dit werk door het verder ontwikkelen en implementeren van veilige informatiesystemen, uitbreiding van de technische middelen rond het meldpunt, een netwerk van partners in de antidopingwereld, alsmede de bijbehorende procedures.
In de huidige World Anti-Doping Code en de International Standard for Testing and Investigations (ISTI) wordt Intelligence & Investigations nadrukkelijk genoemd als middel om de dopingproblematiek aan te pakken. Om meer zicht te krijgen op de omvang van die problematiek en om goed onderbouwde keuzes te kunnen maken voor de aanpak en opsporing van dopingovertredingen wordt er in navolging van veel opsporingsdiensten binnen de Dopingautoriteit steeds meer informatie-gestuurd gewerkt.
Binnen de afdeling Handhaving & Opsporing van de Dopingautoriteit was een groot deel van het jaar een Intelligence Officer werkzaam.
De werkzaamheden van de Intelligence Officer bestonden onder andere uit het verzamelen van informatie in het kader van onderzoeken naar dopingovertredingen, het opstellen van rapportages, het afnemen van interviews en verklaringen, het verzorgen en verwerken van vertrouwelijke gegevens in een geautomatiseerd systeem en het ontwikkelen van procedures en protocollen.
Door informatie-gestuurd te werken kan de Dopingautoriteit haar handhavings- en opsporingstaak effectiever uitvoeren. Hiervoor dient zorgvuldig het informatieproces - dat uit de vier stappen bestaat: verzamelen, vastleggen, veredelen en analyseren - doorlopen te worden. Een groot deel van de relevante informatie wordt verzameld bij de dopingcontroles. Informatie zoals waarnemingen en bevindingen van DCO’s en andere medewerkers van de Dopingautoriteit worden vastgelegd in beveiligde systemen.
Deze gegevens worden veredeld en geïnterpreteerd. Vervolgens wordt de informatie gecombineerd met andere bestaande informatie en (wetenschappelijke) gegevens. De inzichten die hierbij ontstaan worden door de afdeling Handhaving & Opsporing gebruikt ten behoeve van:
- de planning van dopingcontroles binnen en buiten wedstrijdverband;
- de opsporing van overtredingen van het dopingreglement;
- tuchtprocedures;
- meldingen;
- eigen waarnemingen en de aanvullingen op bestaande dossiers, niet zijnde tuchtprocedures.
Resultaten 2020
De eerste helft van het jaar 2020 was de functie van Intelligence Officer vacant. De werkzaamheden zijn zoveel mogelijk opgevangen door het hele team van Handhaving & Opsporing. Hierdoor is er in deze periode minder openbron-informatie vergaard. De informatie die werd vergaard en aanleiding gaf tot vermoedens van mogelijk dopinggebruik (zgn. indicatoren) zijn met voorrang betrokken bij de planning van het controleprogramma.
In de laatste twee kwartalen was de functie van Intelligence Officer gevuld. Hierdoor is de vergaring van de (open bron) gegevens weer op het oude niveau gekomen. Zo is er informatie vergaard afkomstig uit mediaberichten, overige open bronnen, bevindingen van DCO’s en/of opvallende performance van sporters, etc. Er is ook ruimte gekomen om vooraf deelnemerslijsten van sportwedstrijden/ evenementen te beoordelen om zo meer gerichte controles uit te voeren. De vergaarde relevante informatie werd gedeeld met medewerkers die bij de dopingcontroleplanning betrokken zijn.
Tevens vond er een (door)ontwikkeling van systemen en werkwijzen plaats, met als doel een verbeterslag te maken aangaande het registreren, analyseren en opvragen van informatie.
Ontvangen meldingen
Bezoekers van de website www.dopingautoriteit.nl/meldpunt kunnen meldingen doen over mogelijke dopingovertredingen. Ook kunnen zij via de link informatie verkrijgen over de manier waarop en waarover er melding gedaan kan worden. Melders kunnen onder meer een webformulier invullen en desgewenst volledig anoniem melden. Er zijn vergaande technische voorzieningen getroffen waardoor de anonimiteit maximaal gewaarborgd is. Mede hierdoor voldoet de Dopingautoriteit ook aan de gestelde eisen zoals beschreven in de WADA Code – Klokkenluidersregeling.
In 2020 werd er bij de Dopingautoriteit 17 maal melding gedaan door externen over mogelijke dopingovertredingen. Het aantal meldingen is ten opzichte van 2019 gedaald[1] zonder twijfel samenhangend met de coronacrisis. De inhoud van de meldingen varieert van dopinggebruik, doping faciliteren tot aan dopinghandel.
De meldingen betroffen 14 verschillende sporten[2], en waren afkomstig van verschillende bronnen: (mede)sporter, sportbond, Centrum Veilige Sport Nederland, Meldpunt doping en buitenlandse NADO’s. De meldingen kwamen mondeling, telefonisch, per post, per WhatsApp en per e-mail bij ons binnen. In tien gevallen betrof het vermoedens van dopinggebruik[3], in vier gevallen het vermoeden van het faciliteren van dopinggebruik[4], in vijf gevallen het vermoeden van handel in doping[5] en in één geval betrof het een melding betreffende gedrag dat geen dopingovertreding vormt[6]. Er zijn daarnaast zes gevallen die niet in bovenstaande categorieën vallen. Dit gaat bijvoorbeeld om meldingen over websites die illegale medicijnen verkopen of meldingen naar aanleiding van mediaberichten. Naast voornoemde externe meldingen heeft de Dopingautoriteit eveneens negen meldingen via interne bronnen ontvangen. Dit betreffen meldingen die via collega’s tot de Intelligence Officer zijn gekomen.
Alle meldingen werden door de Intelligence Officer onderzocht en de resultaten van dergelijke onderzoeken werden besproken in het “zaken in onderzoek” overleg binnen de afdeling Handhaving & Opsporing. Op basis van dit overleg werd – voor zover relevant - per geval een teststrategie uitgestippeld, en werden accenten gelegd omtrent verdere informatie vergaring.
Samenwerking met overheidsdiensten en collega-antidoping organisaties
De door de Dopingautoriteit verstrekte I&I-informatie wordt voorzien van een internationaal gebruikte classificatie waarbij een oordeel wordt geveld over de betrouwbaarheid van de informatie en de betrouwbaarheid van de bron van de informatie. In 2020 is informatie verstrekt aan de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ), NVWA-IOD, en aan de collega-anti-dopingorganisaties zoals UK Anti-Doping en NADO Vlaanderen.
Anders dan bij het dopingcontroleproces is de Dopingautoriteit bij de uitvoering van de wettelijke taak zoals vermeld in artikel 5 van de Wuab afhankelijk van de medewerking van andere organisaties dan sportorganisaties, in het bijzonder van die van opsporings- en handhavingsorganisaties van de overheid. Het ontwikkelingen en uitbouwen van een goede samenwerking met deze organisaties is dan ook van groot belang.[7] Met het vormgeven van een beoogde samenwerking met ketenpartners als Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ), NVWA-IOD, Politie, FIOD, Douane en het OM is in 2019 gestart door het afsluiten van samenwerkingsprotocollen. Helaas is tegelijkertijd op te merken dat veel vormen van samenwerking die zouden kunnen bijdragen aan een effectievere vervulling van deze wettelijke taak, juridisch moeilijk liggen.
Met de Douane is op basis van het protocol een vernieuwde samenwerking. Daarnaast is er goed contact met de NVWA-IOD waardoor kennis en informatie gedeeld kunnen worden met ketenpartners om zodoende bij te dragen aan de expertise binnen (landelijke) onderzoeken gelieerd aan dopinggeduide middelen (geïnitieerd door ketenpartners). De Dopingautoriteit blijft nadrukkelijk streven naar een steeds nauwere samenwerking met opsporings- en handhavingsinstanties.
- 2019: aantal meldingen: 25
- 2019: aantal sporten: 11
- 2019: aantal: 13
- 2019: aantal: 3
- 2019: aantal: 2
- 2019: aantal: 3
- De Dopingautoriteit kan zonder medewerking van andere organisaties alleen informatie verzamelen en verwerken die afkomstig is uit open bronnen, of die via meldingen onder de aandacht van de Dopingautoriteit gebracht wordt.